کشف پیکره بودا در کابل

مسئولان وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان از کشف یک پیکره بودا در حاشیه جنوبی شهر کابل خبر دادند. بلندی این پیکره حدود یک متر است و در جوار تپه‌ای موسوم به "نارنج" در منطقه "شهدای صالحین" کشف شده است.

در صورت تمایل به مشاهده ادامه متن بر روی ادامه مطلب کلیک کنید.

شهر غلغله - بامیان - افغانستان

اثرمخرو به های شهر غلغله در نواحی بالا حصار در میان مزارع و کشت زارها به طرف دهکده سید آباد کم و بیش باقی مانده است .شهر غلغله آن طور که تاریخ حکایت می کند به گمان اغلب تاریخ نگاران بعد از به میان آمدن سلطنت "شنسبانیه غوری" به دست سلطان علاءالدین جهان سوز و در زمان سلطنت نخستین امیر شنسبانی "ملک فخر الدین" برادر افخم جهان سوز به میان آمده است .اهالی این شهر در بین قرن شش و اوایل قرن هفت هجری در سموچ و آبادی های مستحکمی که برجهایی از خشت خام و سنگ اعمار شده بود زندگی می نمودند بعد از این که علاءالدین محمد خوارزم شاه بین سال های 607و 611 هجری نیروی غوری وغزنوی را در هم شکست پسرش جلاالدین در شهر غلغله حکومتی را تشکیل داد شکوه وقدرت او رقیبان اش را بران داشت تا بر شکست و کوبیدن او از هیچ گونه تدابیر واقدامی دریغ نکنند در زمان قدرت این حکمران فاتح بود که هجوم وحشت ناک قوم مغول صورت گرفت . چنگیز خان از راه دره شکاری وارد این سرزمین شده در شهر ضحاک که آثار خرابه های آن هنوز هم در (15) کیلومتری بامیان پا بر جاست وارد بامیان شد و جنگ میان مهاجمین چنگیز و حاکم شهر در گرفت درین زد و خورد "موتی جن" پسر "جغتای" نواسه چنگیز به قتل رسید از دیدن این منظره چنگیز خان به خشم آمده و سوگند یاد کرد که آن قدر کشتار دراین شهر بنماید که حتی برای انسان وحیوان امان زندگانی ندهد شهر غلغله بعد از مقاومت بسیار شدید در سال 618 هـ ق مطابق 1322 مسیحی به خاک یکسان شده فاتح مغول آن طوری که تصمیم گرفته بود شهر را آتش زد و مردم در میان شعله های آتش جان دادند وگروهی که از شعله های بی رحم آتش نجات یافتند از دم تیغ خلاصی نیافتند و سر انجام حصار آزادگان و کانون علم و فضل پادشاهان علم دوست، ادب پرور را شهر مغلوب لقب دادند .به طرف جنوب شرق خرابه های بالا حصار شهر غلغله در داخل دهکده سید آباد بدنه قلعه مستطیل شکل با دیوارهای بلند موجود است اهالی آن منطقه آنجا را قلعه دختر می نامند و داستان هایی سینه به سینه نقل گردیده است.این قلعه را مربوط به دختر "جلاالدین منکبرنی" پادشاه خوارزمشاهی می دانند چنگیز خان مغول موفق به فتح قلعه نمی گردید و مدتی لشکر بی رحم مغلول در اطراف حصار سر گردان ماندند وحیران بودند که به چه ترتیب و وسیله ای حصار را بگشایند و به مجادله جهت اشغال بپردازند تا این که بالاخره این دختر ناز پرور خیانت کرده و نامه برای مهاجمین نوشت و نامه را با پیکان تیر در صف مهاجمین انداخت و به آن ها فهماند که فتح این قلعه مشکل است تازمانی که سر چشمه آبی را که در داخل حصار می آید و مدافعین شهر از آن استفاده و رفع تشنگی می کند بسته نشود فتح نصیب مهاجمین مغول نخواهد بود لذا سر چشمه ای را که در دره کالو است با نمد تخته سنگ های نمک مسدود شود و سپاه مغول به این دستور سر چشمه آب را بستند و بدین ترتیب راه فتح قلعه را یافتند وآن را گشودند ، اما در مقابل دختر خیانت کار نیز فعل زود ثمره این همکاری خود را با نیروی دشمن چشید و توسط سپاه مغول به وضع فلاکت باری کشته شد.

نگاهی بر وضعیت تاریخی و جغرافیایی ولایت بامیان

ولایت بامیان که مرکز آن شهربامیان است از ولایات‌ مرکزی کشور افغانستان محسوب میشود. مساحت آن ۱۷٫۴۱۴ کیلومتر مربع و جمعیت آن بر اساس برآوردهای دهه ۱۹۸۰ میلادی، ۲۸۱٫۰۰۰ نفر است.

مردم :

اکثریت ساکنان این ولایت را هزاره ها تشکیل می‌دهد که به زبان فارسی وهزارگی صحبت می‌کنند. همراه با هزاره‌ها ، ۱۵٪ تاجک نیز در این ولایت ساکن هستند. همچنین پشتون‌ها و تاتارها از اقلیتهای قومی این ناحیه هستند.بامیان یکی از ولایات بزرگ هزاره جات است.و همچنین مرکز اصلی فرهنگی هزاره‌ها محسوب می‌شود.

بت‌های معروف بودا که در زمان حکومت طالبان از بین برده شد نیز درمرکز ولایت قرار دارد. این بت‌ها از شهرت جهانی برخوردار هستند و یکی از جاذبه‌های توریستی به شمار می‌آیند.بند امیر واقع در ولسوالی یکاولنگ از دیگر جاذبه‌های توریستی این ولایت به حساب می‌آید که اخیرا از سوی دولت افغانستان به عنوان پارک ملی ثبت شد.

ولسوای ها:

یکی از ولسوالی های ولایت بامیان ولسوالی ورس که در کتابهای ثبت احوال یا شناسنامه ملی بنام (ورث)نیز ثبت شده‌است. این ولسولی در جنوبی‌ترین نقطه ولایت قرار دارد و با ولسولی‌های (ناهور) از ولایت غزنی. ولوسوالی (حصه دوم بهسود) از ولایت میدان وردک.ولسوالی(شهرستان) از ولایت دایکندی هم مرز می‌باشدو در حدود ۱8۰۰۰۰ هزار نفر جمعیت دارد ومطابق تحقیقات یکی از موسسات بین‌المللی یکی از عقب مانده‌ترین ولسوالی‌های افغانستان می‌باشد. در سالهای بعد از حکومت طالبان و حضور قوای بین‌المللی در افغانستان کم‌ترین توجه شاید به این ولسوالی شده باشد. مرکز ولسوالی در یکی از دره‌ها بنام الشیخجی واقع است.

گذشته تاریخی:

در اوستا(یشتها، ص ۱۰۰) و همچنان در بندهشن) در زبان پهلوی به شکل بامیگان آمده‌است. مجسمه‌های بودا که بلندترین مجسمه‌های جهان محسوب می‌گردید از یادگارهای دینی دورهٔ کانیشکا از امپراتوران کوشانی به حساب می‌آید. "هیوان تسنگ" زائر چینی در سالهای ۶۰۰ قبل از میلاد از آن ناحیه گذشته‌است از بتهای بامیان چنین یاد می‌کند که اشعهٔ زرین از آن می‌تابد و احجار قیمتی و زیور آلاتش چشم را خیره می‌سازد.

در دورهٔ اسلامی بامیان یکی از شهرهای مهم و آباد خراسان و مرکز شیران بامیان محسوب می‌شود.اما در قرن هفتم هجری بر اثر حملهٔ مغول همانند اکثر شهرهای خراسان به خاک یکسان می‌گردد.

جوینی می‌گوید: و به بامیان رسیدند ارباب آن از باب مخاصمت و مقاومت در می‌آمدند... ناگاه از شست قضا که نای کلی آن قوم بود تیر چرخی که مهلت نداد از شهر بیرون آمد به یک پسرجغتای رسید که محبوبترین کسان چنگیز خان بود.

جاذبه های توریستی:

بامیان یکی از شهرهای کهن و تاریخی افغانستان امروزی محسوب می‌گردد. وجود پیکره های تخریب شده بامیان ، شهر غلغله، شهر ضحاک و بند امیر این شهر را به یکی از مراکز مهم توریستی افغانستان تبدیل نموده بود.این پیکره های عظیم بودا در مارس ۲۰۰۱ بدستور وزارت اطلاعات پاکستان (ISI) توسط حکومت طالبان انفجار داده شد. پیکارجویان مزدور طالبان به ظاهر قصد داشتند تا با تخریب یادبودهای بوداییسم، "آثار شرک" را در منطقه از بین ببرند. ولی قافل از اینکه نسل های هوشیار و بیدار آینده کشور افغانستان با لعن و نفرین از آنها و عمل ضد فرهنگی که انجام داده اند یاد خواهند نمود.

تندیس های بودا

مجسمه های بودا در بامیان تندیس‌های بزرگی بودند که در دل کوه در استان بامیان افغانستان ساخته شده بود. این مجسمه‌های عظیم ایستاده و سایر مجسمه‌های خرد و بزرگ دوره کوشانی‌ها معمولاً به عنوان «بتهای بامیان» در زبان همه مشهور بود. مجسمه ۵۵ متری بامیان بزرگ‌ترین هیکل بودای دنیا و بلندترین مجسمه سنگی جهان بود. این سازه‌های گرانبهای افغانستان که شهرت جهانی داشت در رژیم طالبان بکلی تخریب گردید اعمار مجدد این تندیس ها را کشور ژاپن به عهده گرفته است ولی متاسفانه تا الحال کاری صورت نگرفته است.

شهر ضحاک ماردوش

در هفده کیلومتری شمال شرق بامیان، درمحل تلاقی سه گذرگاه بلخ، کابل وغزنی، بر فراز تپه‌های سرخ‌ رنگی به ارتفاع 150 متر و در کنار رودخانه‌ای پرآب، ویرانه‌هایی به چشم می‌ خورد که بر علاوه از گذراندن کشمکش‌های فراوان، هنوز پابرجا مانده، تا داستان‌هایی از دو هزار سال پیش را برای ما بازگو کند. ویرانه‌هایی که در اولین نگاه، تسخیرناپذیری خود را چنان به رخ بیننده می‌کشد که گویی پایتخت امپراتوری ضحاک ماردوش بوده‌است.

این شهر نمونه منحصر به فردی از یک قلعه بسیار بزرگ و یا شهر نظامی تسخیرناپذیری است که معماری پیجیده آن نشان می‌دهد که زمانی از رونق و شکوه خاصی برخوردار بوده است.

باستان‌شناسان بر این باوراند که تاریخ ساخت این شهر به قبل از اسلام و به دوره هیتالی‌ها و تمدن ترک‌های غربی می‌رسد. او همچنین می‌افزاید: “نوع معماری شهر وهمچنین موقعیت جغرافیایی آن (درست درمحل تلاقی سه گذرگاه مهم غزنی، کابل و بلخ) نشان‌دهنده آن است که کاربرد نظامی داشته و از استحکامات قابل ملاحظه‌ای برخوردار بوده‌است.” مردمان محل، آن را شهرضحاک ماردوش می‌نامند.

دیوارهای مستحکم این شهر از سطوح پائین و دامنه کوه آغاز و به سمت قله کوه امتداد می‌یابند. هرچه بالاتر می‌رویم، قطر و ارتفاع دیوارها بیشترمی‌شود و کمربندهای امنیتی آن محکم‌تر. راه صعب العبور که از بین چند برج نگهبانی پر پیچ و خم و ازمیان دروازه تونل مانند سنگی می‌گذرد، تنها راه ورودی به داخل شهر محسوب می‌شود. برج‌های نگهبانی طوری ساخته‌شده‌اند که تسلط کاملی بر پائین دارند و نفوذ دشمن به شهر را بسیارمشکل می‌سازند.

قسمت‌های پائین‌تر برج‌ها دوباره ترمیم شده‌اند و به گفته باستان‌شناسان، امکان دارد که بعدها توسط مسلمانان ترمیم شده باشند. دیوارها درقسمت‌های میانی توسط باران فرسایش یافته‌اند که این امر نشان می ‌دهد که شهر برای مدتی طولانی مخروبه و خالی از سکنه مانده‌است. اما درقسمت‌های بالایی شهر، هیچ اثری از دوران اسلامی به چشم نمی‌خورد.

بر فراز کوه که قسمت اصلی شهراست، دالان‌ها وخانه‌های بسیار بزرگ با سقف‌های گنبدی شکل خشتی وبه ارتفاع تقریباً ده متر که دربعضی جاها در دو طبقه اعمارشده‌اند، به چشم می‌خورند. همه این خانه‌ها زنجیروار به هم متصل اند و در لبه‌های کوه، به برج‌های نگهبانی کوچک و بزرگ منتهی می‌شوند. این برج‌ها به صورت معماری خارق‌العاده‌ای طراحی شده‌اند. چنانکه تمام مناطق اطراف را زیر دید خود داشته بر راه‌ها کنترل کاملی دارند.

از وسط شهر، تونلی مارپیچ و پله پله برای انتقال آب درمواقع حساس و زمانی که شهرتوسط دشمن محاصره شده‌است کشیده شده‌است. این تونل درآخر به برج بسیاربزرگ و مستحکمی منتهی می‌شود که توسط یک تونل باریک (آبدوزک) به حوض آبی می‌رسد که فعلا خشک شده‌است. به نظرمی‌رسد که آب از محل نا معلومی توسط لوله‌های سفالی به این حوض می‌ رسیده‌است.

این شهر روزگار دشواری را بعد از سپری کردن دوران شکوهش گذرانده‌است. بر اساس نظریه مورخین این شهر اولین بار توسط مسلمانان در زمان صفاریان تخریب شد، اما از حمله چنگیزخان به بامیان، جان سالم به ‌در برد. مغول‌ها فقط حصار بامیان را که امروزه به‌نام شهر غلغله یاد می‌شود، تخریب کردند.

تاریخچه شهر ضحاک در صفحات کتب تاریخ نگاران:

“در سال 1037 هجری قمری نذر محمدخان، پادشاه ازبک به همراه پانزده هزار مرد جنگی به بامیان حمله کرد و شهر ضحاک را محاصره کرد. خنجرخان ترکمنی (احتمالاً از هزاره‌های دره ترکمن) حاکم بامیان به شهر ضحاک پناه جست و درآنجا مقاومت کرد. بلاخره لشکر نذرمحمدخان توان گشودن قلعه (شهر ضحاک) را در خود ندیده به کابل حمله کردند”.

در گزارش‌های جنگ‌های نادرافشار نیز از شهر ضحاک نام برده شده‌است. اما گویا باشندگان قلعه نهایتاً تسلیم شده اند.

تندیس های بودا در بامیان

تندیس‌های بودا در بامیان تندیس های بزرگی بودند که در دل کوه در ولایت بامیان کشور افغانستان ساخته شد. این دو تندیس به بلندای 53 متر و 35 متر، در کنار مجموعه‌ای از بناهای تاریخی در این محل برای زمانی طولانی از جاذبه‌های اصلی گردشگری در این کشور بود. تندیس کوچکتر در سال 507 میلادی و تندیس بزرگتر در سال 554 میلادی ساخته شده است. تندیس بزرگ بنام صلصال و تندیس کوچک‌تر بنام شمامه نامیده می‌شدند. این تندیس ها تا قبل از آنکه در زمان حاکمیت طالبان تخریب شوند، بزرگ‌ترین تندیس‌های بودا و بلندترین مجسمه‌های سنگی در جهان به شمار می‌آمدند.